Diagnoza autyzmu u dzieci:
Czym jest autyzm?
Autyzm jest złożonym zaburzeniem neurorozwojowym. Dziecko autystyczne ma przede wszystkim trudności w nawiązywaniu kontaktów społecznych, wchodzeniu w interakcje i komunikowaniu się z otoczeniem. Mowa rozwija się z opóźnieniem, często nietypowo. Ograniczenia w komunikacji werbalnej nie są kompensowane przez niewerbalne środki wyrazu takie jak mimika, gestykulacja czy intonacja głosu. Duże deficyty obserwuje się również w sferze zabawy i zainteresowań – aktywność dziecka autystycznego jest uboga i stereotypowa. Występują trudności w uczeniu się przez naśladownictwo.
U większości dzieci z autyzmem obserwuje się zaburzenia przetwarzania sensorycznego w postaci nadwrażliwości lub podwrażliwości na bodźce zmysłowe. Zaburzenia te są przyczyną sensoryzmów, czyli stereotypowych zachowań mających na celu wyciszanie lub intensyfikowanie określonych wrażeń zmysłowych. Przykładem sensoryzmów może być kręcenie się w kółko, wąchanie przedmiotów, uciskanie małżowin usznych itp.
Autyzm rozpoznaje się gdy objawy wystąpiły przed ukończeniem trzeciego roku życia. U niektórych dzieci są one widoczne bardzo wcześnie, zdarza się jednak, że regres rozwojowy następuje dopiero na przełomie drugiego i trzeciego roku życia. Zaburzenia ze spektrum autyzmu wynikają z nieprawidłowości w funkcjonowaniu ośrodkowego układu nerwowego. Autyzm jest więc niepełnosprawnością, która wymaga terapii i rehabilitacji. Do rozpoznania autyzmu konieczna jest obserwacja psychologiczna dziecka oraz konsultacja u psychiatry dziecięcego, który stawia ostateczną diagnozę. Pomocna może być również ocena neurologiczna, logopedyczna oraz badanie integracji sensorycznej.
Wspomaganie rozwoju dziecka z autyzmem jest procesem długofalowym i wielospecjalistycznym.
Wśród najczęściej wykorzystywanych metod są:
- niedyrektywna terapia zabawowa ukierunkowana na kontakt, komunikację i budowanie interakcji,
- metody behawioralne,
- Wideotrening komunikacji (VIT),
- trening umiejętności społecznych (TUS),
- Metoda Ruchu Rozwijającego W. Sherborne,
- terapia integracji sensorycznej,
- zajęcia logopedyczne rozwijające komunikację werbalną lub wprowadzające alternatywne i wspomagające formy komunikacji (ACC)
- treningi słuchowe (np. metoda Johansena, metoda Thomatisa)
- ćwiczenia ortoptyczne poprawiające płynność wodzenia wzrokiem i konwergencję
- holding,
- dogoterapia,
- hipoterapia
Im wcześniej zostanie postawiona prawidłowa diagnoza , tym większa szansa na poprawę funkcjonowania dziecka autystycznego dzięki terapii dostosowanej do jego indywidualnych potrzeb. Wczesne wspomaganie rozwoju sprawia, że można uniknąć również wielu wtórnych problemów, które zazwyczaj pojawiają się i nasilają z biegiem czasu, o ile dziecko nie uzyska na czas odpowiedniej pomocy Należą do nich: pogłębiające się wycofanie prowadzące do izolacji społecznej, zaburzenia lękowe oraz zaburzenia zachowania – zwłaszcza w postaci agresji i autoagresji. Zaburzenia jedzenia i snu, które często są objawami towarzyszącymi w autyzmie, również mogą się nasilać pod wpływem stresu wynikającego z trudności adaptacyjnych z jakimi dziecko się boryka na co dzień.
Rodzice dziecka autystycznego również potrzebują wsparcia w trudnym procesie wspomagania jego rozwoju – potrzebują do tego współpracy z doświadczonymi specjalistami: psychologiem, psychiatrą dziecięcym, logopedą lub neurologopedą, pedagogiem specjalnym, terapeutą integracji sensorycznej lub fizjoterapeutą. Oprócz indywidualnych konsultacji ze specjalistami wartościowe są również szkolenia dla rodziców, jak również udział w warsztatach pomagających zrozumieć dziecko z autyzmem i radzić sobie z jego trudnymi zachowaniami. Przykładem takich zajęć praktycznych są warsztaty prowadzone metodą Carole Sutton (program ośmiu książeczek).